Back in town!

Zo ik heb het avontuur overleefd en ben afgelopen zaterdag veilig en wel weer in Paramaribo gearriveerd!

Het binnenland was een fantastische ervaring, ook wel een beetje een overwinning op mezelf (de primitieve leefomstandigheden, ongedierte!), een week was lang genoeg maar het was onvergetelijk! Zo'n prachtige omgeving daar, en bijzonder om te zien hoe het leven in het binnenland is en hoe de medische post daar draait. Zal een beetje een weergave van de week proberen te geven.

Zaterdag 22/9
Ongeveer om 7:15 op de Saramaccastraat (vanwaar de bussen vertrokken) aangekomen werd mijn taxi onderhand bedolven onder buschauffeurs die me probeerten te charteren mee te rijden naar Atjoni (vanwaar ik met de boot verder zou gaan richting Ladoani). Maar ik had gelezen dat een opengewerkte truck aangeraden werd omdat deze stabieler op de weg zou zijn dus ik ging hier dan ook naar op zoek. Ik vond er
1, de chauffeur zei wel dat hij niet meteen zou vertrekken. Geen probleem dacht ik, volgens het foldertje kon je het beste rond 7:30u vanuit Paramaribo vertrekken maar dat gold ook voor de wat verdere bestemmingen dus ik dacht een half uurtje wachten is geen punt. De chauffeur bleek echter met 'niet meteen' bijna 2 uur later te bedoelen!! Ik zat toen wel even een klein beetje in de stress want als je niet op tijd bij Atjoni bent kan het voorkomen dat de bootjes al weg zijn en dan heb je dus een probleem. Maargoed de chauffeur verzekerde me dat de boten zouden wachten tot onze truck er was dus ik ben maar rustig gaan zitten en heb het allemaal over me heen laten komen. Het was niet het meest comfortabele vervoer; inderdaad gewoon een truck waar in het laadruim een paar bankjes zijn geplaatst en raampjes zijn gemaakt. Het voorste gedeelte was tot aan het dak volgestouwd met allerlei spullen, en ik zat hier direct achter.. Had zo mn twijfels over de stevigheid van de constructie; het achtereinde van een bed wat tegen de voorste bankjes steunde en die de hele vracht moest tegenhouden (die twijfels waren niet geheel onterecht want het is 2x gebeurd dat een grote tas onder de stapel uitschoof, tegen mijn knie aan). Ik zat aanvankelijk naast 2 kindjes, alleen werd vlak voor vertrek het meisje omgeruild met haar Surinaamse moeder, inclusief Surinaamse bilpartij, dus dat werd een stukje krapper.. Ik kreeg regelmatig het zoontje op schoot geduwd als moeder bijv. even iets uit haar tas moest pakken. Voor vertrek had ik ook al een huwelijksaanzoek gekregen van een van de andere passagiers. De truck bleek 's lands bus te worden genoemd (en het gelijknamige ziekenhuis is voor de arme bevolking hier, zegt ook al wat) en ik hoefde uiteindelijk nog niet de helft te betalen van het bedrag waar de voorlichtingsfolder het over had dus ik vraag me nog wel eens af of ik wel het vervoermiddel heb genomen wat bedoeld werd maar ach, ik heb onderweg weinig van de ongemakken gemerkt want wonder boven wonder toch veel geslapen, en ik ben na zo'n 4 tot 4,5 uur rijden op tijd in Atjoni aangekomen (rood/bruin van het bauxietstof) om met de boot mee naar Ladoani te kunnen. In Atjoni zelfs nog moeten wachten tot de boot vertrok, tot plezier van 2 kleine Surinaamse meisjes die alles aan me interessant vonden en aanraakten (mn haren, ring, pailletjes op mn topje, mn nagels die op dat moment vrij lang waren) en uiteindelijk gingen ze met een arm om me heen naast me zitten, erg grappig. Vervolgens dan toch vertrokken, met een korjaal naar Ladoani gevaren, een mooie tocht! Zoals zo vaak in Suriname had ik elke seconde wel een foto willen maken, maar met foto's is denk ik nog niet over te brengen hoe mooi het daar in werkelijkheid is. (Heb natuurlijk wel een poging gedaan, ben erg benieuwd hoor hoe alle foto's geworden zijn!) De rivier zag er hier weer heel anders uit dan bij de stad, er lagen allemaal grote rotsblokken in het water wat een mooi beeld gaf. Ook waren er af en toe stroomversnellinkjes ("Soela's") waar we doorheen moesten. Aan het eind van de dag, denk zo'n beetje rond 17u, kwam ik dan aan op de medische post van Ladoani. Ik had even de gelegenheid om mijn onderkomen, de dokterswoning, pal aan de rivier (het balkon keek hierop uit!) te bezichtigen. Ik moest toch wel even slikken toen ik muizenkeutels op het bed vond.. (Heb het de matrasovertrekhoes maar goed uitgeklopt en omgekeerd teruggelegd, had zelf een lakenzak en kussensloop bij me dus probeerde daar elke nacht zo goed mogelijk in te kruipen zonder dat overtrek al te veel te hoeven aanraken). Vervolgens begon meteen een drukke avond; er was een bewusteloze patient opgenomen, was zo in het bos gevonden, waarschijnlijk herseninfarct gehad. Hij rochelde daarnaast flink en toen ik hem ging onderzoeken voelde hij kokend heet aan, dus ik liet de temp. controleren (was voor het laatst 's middags gedaan, toen rond 38 graden), bleek 39,4. Dus ik stelde voor om naast paracetamol antibiotica te geven (vanwege combinatie koorts, afwijkende longgeluiden en het feit dat hij niet in staat was goed op te hoesten, wat een extra risicofactor voor longontsteking is), vroegen de broeders of we niet eerst konden proberen alleen met paracetamol de temp. omlaag te brengen! Uiteindelijk hebben ze mijn beleid wel opgevolgd (er is daar geen arts aanwezig, alleen zogenaamde gezondheidswerkers). De man moest vocht en paracetamol via zn maagsonde krijgen die echter verstopt zat dus dat duurde nogal een tijd voor we die weer doorgespoeld kregen, daarnaast moest hij gekeerd en gewassen worden, had hij in zn broek gepoept, verder zat er viezigheid op zn katheter dus ik zei laten we de boel een beetje schoonmaken want anders kunnen we niet beoordelen of er evt. pus uitkomt, nou het leek wel alsof die penis maanden niet was schoongemaakt (en daarnaast had hij echt een enorm scrotum, in principe een onschuldige vochtophoping maar wel een indrukwekkend gezicht, stond overigens los van de klachten die hij op dat moment had), al met al ben ik dus (samen met de broeders) flink aan het werk geweest, en niet alles was even prettig op mijn lege maag. Op een gegeven moment was de temp. wel weer wat gezakt. Ik had toen (het was inmiddels al rond 21:30u) eindelijk even de tijd om te koken, te baden (de eerste keer meteen in het donker, wel wat licht aan de oever maar het water was pikzwart!), een half uurtje te slapen en om middernacht zouden we opnieuw naar de patient gaan kijken; temperatuur weer gestegen, 40,1 graden.. Wat vocht via zn sonde gegeven, meer konden we op dat moment niet doen. Om 6 uur in de ochtend had ik mn wekker weer staan voor een check-up, maar om 5 uur werd ik wakker van luide jammergeluiden die in het hele dorp en omstreken heen te horen waren en niet lang daarna klopte een van de broeder op mn deur om me te halen. Patient was overleden.. Een heftige vuurdoop dus.

Zondag 23/9
Rond 10:30u even op de poli geweest (die overigens vlak achter mijn huis gevestigd was) om wat patienten te zien en me te verbazen over het antibioticabeleid; had ik de avond tevoren nog een pleidooi (nouja dat is wat overdreven maar bij wijze van spreke) moeten houden om die ernstig zieke man antibiotica te geven, kwam er nu een man met een beetje keelpijn en rugpijn, verder helemaal geen koorts en niet ziek, schreef de broeder een antibioticakuur voor! Heb daar toch maar even een stokje voor gestoken.
Daarna gerelaxed in mn hangmat die ik op het balkon had opgehangen, daar was het goed toeven in de schaduw met een koel briesje en dat prachtige uitzicht waar ik het al over had. Goed boek erbij, wat wil een mens nog meer.
's Middags kwam de familie van de overleden patient met een bootje het lichaam ophalen (ze kwamen uit een verderop gelegen dorp), opnieuw onder luid geklaag; traditie van de boslandcreolen (vroeger bosnegers genoemd) die het gebied bewonen waar ik afgelopen week gevestigd was.
Later op de dag ben ik nog mee op sleeptouw genomen door een paar plaatselijke kinderen; mn haren werden gevlochten door een van de meisjes, heb een soort beachball gespeeld tussen de palmenhutjes van het dorpje en tenslotte in een kleine kreek (waar het water een stuk kouder was dan in de rivier zelf!) gebaad (zoals ze dat in suriname noemen, ook douchen heet hier overigens baden). Ik keek mijn ogen uit naar de manier van leven van de mensen daar, de hutjes waar ze in wonen, het feit dat daar nog echt met teilen afwas e.d. op het hoofd wordt gelopen van en naar de rivier (waar eigenlijk alles gewassen wordt: de mensen zelf, de afwas en de kleding), zelfs de kinderen lopen er al mee op hun hoofd, je waant je echt af en toe in afrika (helaas ook af en toe inclusief een hongerbuikje bij een kind).

Maandag 24/9
Begin van de eigenlijke werkweek. Doordeweeks wordt elke ochtend om 7:45 begonnen met een korte dienst (ongeveer 10 min), buiten op bankjes voor het poligebouw. Een persoon gaat voor en de rest krijgt een 'singi boekoe' in zijn handen met ruim 650 liedjes in het Sranantongo (negerengels) erin, had dus vaak geen idee wat ik zong maar ik deed maar gewoon mee, gelukkig bleken wel meerdere liedjes op dezelfde melodie gezongen te worden dus dat scheelde in ieder geval :). Op maandag staat de algemene poli op het programma. We hadden o.a. een psychotische man die zn medicijnen voor de hele week in 1x in had genomen (is even opgenomen ter observatie maar hij was alleen slaperig, het is verder goed afgelopen) en een jongetje met een bloedneus doordat zijn broertje er met iets in gestoten had. Verder komen er ook altijd wel mensen met dingen als verkoudheidjes etc. Veel middelen zijn er op de medische post niet, een selectie van medicijnen die vaak worden voorgeschreven: paracetamol, hooguit 2 soorten antibiotica, hoestdrank, neusdruppels, vermox (=wormkuur, wordt bij iedere patient voorgeschreven die komt met klachten die ook maar op buikpijn lijken. Op zich ook wel verstandig lijkt me gezien de omstandigheden daar), een paar soorten tabletten tegen hoge bloeddruk, kamferzalf (tegen lichaams- en gewrichtspijnen), een maagzuurremmer, ijzersuppletie, verschillende vitaminecomplexen. Dus eigenlijk hebben ze toch nog wel heel wat daar, maar het zijn wel echt de basale middelen. In bepaalde gevallen heb je ook wel eens het idee dat je eigenlijk niets echt (oorzakelijk) voor die mensen kunt doen, maar toch voelen ze zich altijd wel weer goed geholpen en dat is ook wel wat waard natuurlijk.
Grappig is wat voor termen je af en toe in de dossiers tegenkomt: "slapperigheid", "goed doorbloedig", "vake klachten" (i.p.v. vage klachten, je merkt ook met spreken dat ze geen G uitspreken maar in plaats daarvan een K zeggen!) "geboortedatum: ongeveer 1950", "neusvleugels aanwezig" (misschien alleen voor de medici die dit lezen grappig maar normaal gesproken wordt er "neusvleugelen" opgeschreven, neusvleugels heeft ten slotte iedereen :)). Ook wordt er niet van mentaal geretardeerd gesproken maar staat er gewoon in de status dat iemand achterlijk is.

Dinsdag 25/9
Op dinsdag is er altijd zwangerenpoli. Vooral opvallend om te zien was de jonge leeftijd waarop de meisjes daar gemiddeld voor het eerst zwanger raken! Er was o.a. een meisje van 14 jaar die controles verzuimd had en nu al bijna op bevallen stond, ze moest naar de stad verwezen worden (vanwege de combinatie van haar jonge leeftijd en het feit dat het haar eerste kind was). Ook een meisje gezien van een half jaar ouder dan ik die al voor de 9e keer zwanger was. Overleg met de stad gaat overigens via een soort zendradio met verschillende kanalen (waardoor de binnenlandse dorpen ook onderling kunnen overleggen). Even soepel gaat het niet altijd, soms moet wel 5x iets herhaald worden voor het aan de andere kant van de lijn verstaan wordt. Mijn naam was via die zendradio doorgekomen als 'Zalmveld' :)
Ook staat op dinsdag kiesextractie op het programma. Helaas was daar geen gegadigde voor deze keer, ik was wel benieuwd hoe het trekken van een kies daar in zn werk zou gaan; d.m.v. een touwtje aan de deurklink of toch wat geavanceerder :)
Onverwachts kwam de arts-assistente met wie ik mee had gelopen tijdens mn stage in Paramaribo me nog even gedag zeggen, ze was met haar vriend, moeder en broer een paar dagen op een vakantieoord in de buurt en had de bootsman gevraagd of ze even langs Ladoani konden gaan, leuke verrassing dus!
's Middags gezwommen in de rivier en de kinderen gade geslagen die de rivier als hun broekzak kennen en onder water duiken zonder bang te zijn tegen een rots aan te komen (die daar niet bepaald schaars zijn). Ze gaan er ook gewoon zelf op uit met kleine korjalen, zelfs op de diepe gedeeltes van de rivier, en er zijn geen moeders te bekennen die aan de kant bezorgd staan te roepen dat ze niet te ver mogen gaan :)
Toen ik begin van de avond ter controle even bij een benauwde patient ging kijken die we hadden opgenomen kwam er nog een moeder langs die aangaf een ziek kind te hebben (braken). Dit 'kind' bleek echter 17 jaar te zijn (hoewel het eruitzag als 13) en bovendien zwanger! Daar kwam het braken dus vandaan, niet het eerste waar je aan denkt als je zo'n patientje voor je ziet. Het was trouwens de normaalste zaak van de wereld dat ik zo'n patient gewoon zelfstandig zag en het beleid afhandelde. (Als ik de kans had overlegde ik vaak toch even, al was het maar in de vorm van een mededeling wat ik gedaan had, maar voor hun hoefde het niet eens).

Woensdag 26/9
Op woensdag was het de dag van de chronische patienten. Dat waren voornamelijk mensen met te hoge bloeddruk. Patienten kregen medicatie of een zoutloos dieet geadviseerd, hoewel ik me sterk afvroeg wat er van dat zoutloze dieet terechtkwam (ik had ook ergens gelezen dat patienten dan in plaats van zout gewoon een maggiblokje in de soep doen, ik bedoel maar :))
Als er een patient op de poli kwam waar ze even geen raad mee weten dan was het "Suzanne kunt u er even naar kijken", zo ook met een patiente die had aangegeven knobbeltjes in haar vagina te voelen en daarnaast pijn in haar linker onderbuik had.
De poli is overigens elke dag tot 15u open, maar vaak waren er rond 12u, 13u al geen patienten meer, dan ging ik mooi naar mn balkonnetje en zei ik hoor het wel als er weer wat te doen is. Na 15u is alleen voor spoedgevallen, maar het principe van spoedgevallen is geloof ik nog niet helemaal goed doorgedrongen daar..
's Middags nog naar een kreek aan de andere kant van het dorpje geweest en Gunsi bezocht (een nabij gelegen dorpje, ongeveer een half uurtje lopen).
's Avonds vanaf mn balkon de volle maan op zien komen boven de rivier, zo mooi die weerspiegeling!
Sfeerverpester was alleen een rat die opeens op mn balkon verscheen!

Donderdag 27/9
Stond nietsvermoedend mn ontbijtje te maken in de keuken toen mn oog opeens viel op een vogelspin op de muur, whaaa!!
Heeft de hele dag op dezelfde plek gezeten (wat op zich eigenlijk wel prettiger was dan wanneer hij opeens verdwenen zou zijn want dan had hij in theorie zn toevlucht tot mn slaapkamer genomen kunnen hebben), gelukkig hebben 2 jongetjes uit het dorp de spin aan het eind van de dag voor me over het balkon gegooid met een bezem, toch wat prettiger voor mn nachtrust :).
Qua werk stonden vandaag huisbezoeken op het programma, wat inhield dat ik samen met een zuster langs 4 patienten ging die niet in staat waren de poli te bezoeken. Deze patienten worden 1x in de maand bezocht. Kwam nu dus ook echt binnen bij die mensen en verbaasde me er nog steeds (ook al was ik inmiddels al een aantal dagen in het binnenland) over hoe ze leven. In Nederland hoor je wel eens de klacht dat oude mensen wegkwijnen in hun huis, nou hier vond ik die uitspraak soms echt van toepassing. In een krotje (soms maar bestaande uit 1 ruimte van volgens mij amper 4 vierkante meter, vol met potten en pannen) waarin ik bij lange na niet rechtop kon staan lagen ze in een hangmatje (en ik denk dat er op een gegeven moment een leeftijd is waarop hangmatten niet meer relaxed liggen), gewoon maar een beetje te liggen of te slapen. Een mevrouw zat wel buiten, ze was blind en vertelde dat ze regelmatig met haar hoofd tegen de deurpost stootte. En dat ze, wanneer ze 's middags op de (betonnen) vloer (!) een middagdutje deed, last had van haar gewrichten. Vooral bij deze mensen voelde ik me een beetje machteloos, je geeft ze maar weer een zalfje en een paracetamolletje maar het voelde echt een beetje als pappen en nathouden. Nouja aan de andere kant beter dan wanneer helemaal niet naar ze wordt omgekeken.
's Middags weer gebaad in de rivier, dit keer in de regen; onder water was warmer dan erboven!
De jongetjes waarover ik eerder vertelde (die de vogelspin hadden verjaagd) kwamen nog op mn balkon met een enorme piranha die ze zelf (!) hadden gevangen, of ik die wilde kopen. Lief dat ze aan me dachten maar ik heb ze allebei wat geld gegeven om iets lekkers te kopen (er was een klein winkeltje) en gezegd dat ze de vis ook wel weer mee mochten nemen, ik ben geloof ik toch meer van het kant en klaar vis(filet) in de winkel kopen :)
Later kwamen ze terug om een poging te doen mn haar te vlechten maar daar zijn de meisjes toch beter in haha. Ze wilden wel graag een zoen, zo schattig.
Aangezien de muizen mn laatste sneeen brood hadden aangevreten ging ik 's avonds op zoek naar vers brood (heb 's ochtends noodgedwongen toch een paar ogenschijnlijk onaangeroerde sneeen uit diezelfde zak moeten opeten aangezien er pas 's avonds brood te koop was.. :s). De mensen zijn daar zo vriendelijk, toen ik vroeg waar ik brood kon kopen stuurde een vrouw haar kleinzoontje meteen mee om me de weg te wijzen.
Het was overigens elke dag weer een soort 'gevecht' tussen mij en de muizen of ze 's nachts de beveiligingsconstructies van mn eten hadden weten te doorbreken of niet..

Vrijdag 28/9
Dit keer had ik bij het ontbijt al gezelschap van een paar kinderen (erg gezellig hoewel ze af en toe het ontbijt onderhand van je bord kijken, maarja ik kon het niet over mn hart verkrijgen ze niet ook af en toe een stukje te geven). Je hoefde sowieso niet bang te zijn dat je je alleen zou voelen want gedurende de hele week waren er elke dag wel een paar kinderen die even langswipten.
Vandaag was weer algemene poli, niet heel veel bijzonders. Na afloop met Lucenda en Shenike (2 meisjes die in opleiding zijn tot gezondheidswerker en daar stage lopen) het namenboek van het dorp door zitten bladeren en gelachen om de namen die je af en toe voorbij ziet komen. Shenike zei al dat de mensen daar de gewoonte hebben om, wanneer ze een mooi woord horen, hun kind zo te noemen. Zo heette er iemand 'Nylon' en 'Machyntje', erg grappig. Schijnbaar hadden de mensen in het binnenland vroeger ook geen achternamen, en toen ze in de stad kwamen en vernomen dat je ook een achternaam hoorde te hebben, hebben ze gewoon achternamen die ze mooi vonden overgenomen van de stadsmensen. Sowieso viel me op dat de hele gemeenschap maar uit een beperkt aantal achternamen bestaat, inteelt is daar denk ik niet iets uitzonderlijks. Wat overigens ook niet uitzonderlijk is, is het feit dat mannen meerdere vrouwen kunnen hebben, en de ene week bij de ene doorbrengen en de week erna bij de volgende. En bij al die vrouwen hebben ze dan ook weer kinderen.
's Avonds met Shenike vanuit Gunsi met een bootje overgestoken naar Anoula, een touristenoord (waar eerder die week die arts-assistente ook verbleef), de kok bereidde daar voor de gasten een maaltijd en wij hadden het geluk dat we mee mochten eten! De terugvaart naar Ladoani over de rivier geschiedde in het donker (alleen de maan gaf wat licht), de bootsman gebruikte niet eens een lamp! En dat met al die rotsen.. Nouja hij heeft die route natuurlijk al zoveel keren gevaren, maar toch. 1x schraapten we met de bodem van de boot over een steen, waarop zijn kalme reactie 'no spang' (zoiets als 'geen stress') was. De boot bleef inderdaad gewoon heel gelukkig :)

Zaterdag 29/9
's Ochtends nog even op de poli geweest, daarna spullen gaan pakken, voor de laatste keer in de rivier gebaad met de kinderen, ze gingen me helemaal inzepen, erg grappig :) en eind van de middag met het vliegtuig terug naar Paramaribo (ook de vertrektijden van de vlucht waren overigens weer op zn surinaams, sowieso is er geen vast schema, pas 's ochtends is de tijd bekend, en die tijd bleek ook niet te kloppen). Mooi om het regenwoud ook eens vanaf de bovenkant te zien, de bauxietwegen zag je er als oranje linten doorheen lopen.
Weer een heel verschil om weer in de stad te zijn. Wel meer muggen in de stad (verbazingwekkend genoeg want men waarschuwt altijd dat er veel in het binnenland zitten) maar in ieder geval af van de "mampira's", kleine bloedzuigertjes die nog veel vervelender zijn! Zaterdagavond hier in de stad trouwens nog naar een muziekevenement in een voetbalstadion geweest, erg geslaagd!

Nou het is een heel verhaal geworden, heb natuurlijk nog niet eens alles verteld maar denk dat dit wel een behoorlijke indruk geeft. En het is ook meteen mn laatste bericht vanuit Suriname!

Tot snel allemaal!

liefs

Ps voor de nieuwsgierigen onder jullie :) : hij heet Murghel, is 26 en zoals jullie wel begrepen hebben doet hij ook geneeskunde!